Chứng khoán cơ sở (Underlyring Security) được sự dụng với mục đích làm tài sản cơ sở cho sự hình thành của chứng quyền và một số loại chứng khoán phái sinh. Vậy đặc điểm của chứng khoán cơ sở và tiêu chí đánh giá chứng khoán cơ sở là gì? Điểm khác biệt với chứng khoán phái sinh là gì? Cùng tìm hiểu chi tiết tại bài viết.
1. Chứng khoán cơ sở là gì?
Chứng khoán cở sở tiếng Anh là Underlying Security và là loại chứng khoán có mục đích sử dụng để làm tài sản cơ sở của chứng quyền và là cổ phiêu được niêm yết sàn giao dịch chứng khoán Việt Nam. Chứng khoán cơ sở viết tắt là CKCS.
Theo một cách chi tiết thì chứng khoán cơ sở là loại cổ phiếu được niêm yết trên sở giao dịch chứng khoán, loại cổ phiếu này thuộc chỉ số VN30, HNX30 hoặc các chỉ số tương đương thay thế khác đồng thời đảm bảo giá trị vốn hóa bình quân trong 6 tháng gần nhất từ 5000 tỷ trở lên (tính đến thời điểm ngày chốt dữ liệu).
Chứng quyền có đảm bảo là loại chứng khoán có tài sản đảm bảo bởi công ty chứng khoán phát hành. Cho phép người sở hữu được mua – bán CKCS cho các tổ chức phát hành chứng quyền theo một mức giá nhất định và tại một thời điểm cổ định. Hoặc sẽ cho phép người sở hữu nhận tiền chênh lệnh giữa giá thực hiện và giá CKCS tại thời điểm thực hiện.
Đối với CKCS của chứng quyền là cổ phiếu niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán Việt Nam và đáp ứng các tiêu chí về mức vốn hóa thị trường, mức thanh khoản, tỷ lệ tự do chuyển nhượng, kết quả hoạt động kinh doanh của các tổ chức phát hành chứng khoán cơ sở và các tiêu chí khác của Ủy ban Chứng khoán nhà nước.
2. Đặc điểm của chứng khoán cơ sở
Các đặc điểm quan trọng cần được nắm rõ đó là:
- Chứng khoán cơ sở là một phần của thị trường chứng khoán.
- Tổ chức hành chính sẽ thực hiện phát hành chứng khoán cơ sở và tại mỗi nơi phát hành chứng khoán sẽ có những quy luật khác nhau.
- Các nhà ban hành cổ phiếu cở sở sẽ niêm yết một khối lượng cổ phiếu cụ thể, chi tiết trên sàn trong một mốc thời gian. Có thể là ban hành nhiều cổ phiếu hơn trong tương lai.
- Không cần thực hiện ký quỹ như chứng khoán phái sinh
- Giá trị của cổ phiếu và tài khoản chứng khoán của nhà đầu tư sẽ vẫn tồn tại khi nhà đầu tư có thể giữ trong khoản thời gian vô hạn.
- Khi chưa nắm giữ CKCS trong tài khoản thì không thể bán. Cổ phiếu về tài khoản vào các phiên chiều sau 2 ngày khớp lênh mua.
- Thực hiện thanh toán ngay khi khớp lệnh trong giờ giao dịch
- Sẽ không được bù trừ khi tổ chức phát hành mất khả năng thanh toán.
- Đơn vị tính của chứng khoán cơ sở thường là cổ phiếu.
Nhà đầu tư mở tài khoản chứng khoán VPS hoặc chuyển ID môi giới 6327 – Nguyễn Đức Đông hoặc K255 – Nguyễn Thị Phương để được hỗ trợ phần mềm Robot chứng khoán Dstock và phần mềm phân tích cổ phiếu Dchart. Đây là 2 công cụ sản phẩm hỗ trợ hữu ích nhà đầu tư giảm thiểu rủi ro khi đầu tư và nâng cao hiệu quả lợi nhuận. Tải trên ứng dụng IOS, ANDROID.
3. Tiêu chí đánh giá chứng khoán cơ sở
5 tiêu chí đánh giá CKCS nhà đầu tư cần biết đó là:
- Mức vốn hóa trên thị trường
- Khả năng thanh toán
- Tỷ lệ tự do chuyển nhượng
- Chứng chỉ quỹ ETF niêm yết trên Sở giao dịch chứng khoán
- Kết quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp phát hành.
4. Thành phần tham gia thị trường chứng khoán cơ sở là ai?
Đây là câu hỏi của nhiều nhà đầu tư khi mới bắt đầu khi tham gia thị trường chứng khoán. Trên thực tế thị trường nào cũng có kẻ mua và người bán. Dưới đây là câu trả lời chi tiết:
- Các doanh nghiệp
Đơn vị đầu tiên được nhắc đến đó là doanh nghiệp bởi cổ phiếu của công ty này chính là sản phẩm trên thị trường chứng khoán. Hầu hết các doanh nghiệp khi tham gia vào thị trường này sẽ đều có một mục đích đó là huy động vốn cho các hoạt động sản xuất kinh doanh của mình.
- Các nhà đầu tư
Thị trường chứng khoán được cung cấp vốn chủ yếu từ các nhà đầu tư. Nên họ sẽ tham gia với mục đích thu kiếm lời, lợi nhuận cho cá nhân mình từ các hoạt động đầu tư. Có 3 dạng nhà đầu tư trên thị trường đó là: Nhà đầu tư tổ chức, Nhà đầu tư cá nhân và nhà đầu tư nước ngoài.
- Công ty chứng khoán
Người môi giới trung gian đó là các công ty chứng khoán. Và công ty chứng khoán sẽ đóng vai trò định chế tài chính trên thị trường và thực hiện môi giới giao dịch mua – bán chứng khoán. Ngoài ra, các công ty sẽ đảm nhiệm vai trò tư vấn và thực hiện một số nhiệm vụ khác cho các nhà đầu tư hoặc một số tổ chức phát hành.
- Cơ quan quản lý
Cơ quan quản lý đây là những cơ quan đảm bảo người chơi sẽ tuân thủ các quy định đã có từ trước. Ở Việt Nam thì đơn vị quản lý chính thị trường chứng khoán đó là Bộ Tài Chính.
Tiếp sau đó là Ủy Ban Chứng Khoán Nhà Nước và 2 cơ quan chuyên môn đó là: Sở Giao Dịch chứng khoán và Trung Tâm Lưu Ký Chứng Khoán.
5. So sánh chứng khoán cơ sở và chứng khoán phái sinh
Để so sánh 2 loại chứng khoán này thì đầu tiên nên tìm hiểu khái niệm chứng khoán phái sinh trên thị trường Việt Nam đó là một sản phẩm cho phép nhà đầu tư đặt cược vào cửa tăng hoặc cửa giảm của chỉ số chứng khoán. Khi chỉ số này thay đổi theo đúng kỳ vọng thì nhà đầu tư sẽ kiếm được lời.
Điểm giống nhau của CKCS và chứng khoán phải sinh đó là giao dịch diễn ra tương tụ so với giao dịch cổ phiếu gồm:
- Các phiên: giao dịch khớp lệnh định kỳ mở cửa, khớp lệnh liên tục, giao dịch thỏa thuận
- Các loại lệnh: LO, ATO, MOK, MAK, ATC
Dưới đây là bảng chi tiết so sánh điểm khác nhau của CKCS và chứng khoán phái sinh qua các tiêu chí cụ thể:
| STT | Nội Dung | Chứng khoán cơ sở | Chứng khoán phái sinh |
| 1 | Thị trường giao dịch | Đây là thị trường giao dịch ngay và sau khi kết thúc giao dịch nhà đầu tư sẽ nhận ngay được quyền sở hữu | Tại thị trường chứng khoán phái sinh thì người mua và người bán sẽ cần thống nhất mức giá, khối lượng và thực hiện chuyển giao tiền/hàng hoặc các khoản chênh lệch vào ngày đáo hạn. |
| 2 | Số lượng phát hành/niêm yết | Sẽ phụ thuộc vào các đơn vị tổ chức phát hành và có giới hạn | Dựa vào cung – cầu của các nhà đầu tư và thường không có giới hạn. |
| 3 | Ký Quỹ | Thực hiện giao dịch khi có đủ 100% tiền và cổ phiếu. Bên cạnh đó, nhà đầu tư cũng được phép vay ký quỹ để mua cổ phiếu. Số lượng cổ phiếu này cần phải đạt tiêu chuẩn mới được thực hiện các giao dịch. | Chỉ được ký quỹ với một tỷ lệ nhất định so với giá trị của các hợp đồng tương lai. Và hiện tại tỷ lệ ký quỹ sẽ theo quy định VSD là 13%. |
| 4 | Bán khống chứng khoán | Nhà đầu tư sẽ không được phép thực hiện hoặc nếu có thì chỉ được hạn chế ở một số thị trường theo quy định tại Việt Nam. | Được thực hiện qua hình thức tham gia vị thế bán mà không cần có tài sản cơ sở |
| 5 | Thời gian giao dịch | Từ 09h – 11h30
Từ 13h -15h |
Từ 8h45 – 11h30
Từ 13h – 14h45 |
| 6 | Số tiền giao dịch | Là tổng giá tị của số chứng khoán muốn mua | Bằng một phần giá tị chứng khoán phái sinh. |
| 7 | Giá tham chiếu |
|
|
| 8 | Thời gian sở hữu | Không giới hạn | Sở hữu tối đa tính đến ngày đáo hạn |
| 9 | Thời điểm thanh toán (chuyển giao chứng khoán) | Thanh toán khi thời điểm kết thúc giao dịch | Thanh toán ở một thời điểm nhất định trong tương lai. |
Trên thực tế đầu tư vào mỗi loại sản phẩm chứng khoán khác nhau sẽ có những ưu điểm và nhược điểm nhất định nên nhà đầu tư nên lựa chọn theo đúng mục đích đầu tư, kỳ vọng lợi nhuận và khẩu vị rủi ro của mình.
Những dòng sản phẩm chứng khoán có đủ điều kiện là CKCS sẽ thường được phát hành bởi các doanh nghiệp, đơn vị uy tín và sức khỏe tài chính tốt nên hình thức đầu tư vào CKCS sẽ rất phù hợp với các nhà đầu tư dài hạn, thích sự an toàn. Nhưng lợi nhuận khoảng thời gian đầu sẽ thường không có lời cao.
Nên các nhà đầu tư cần đến các chỉ số cơ bản trong chứng khoán để hoạch định chiến lược đúng đắn theo từng bước đường đi và nắm thời cơ để dòng tiền để tiền đẻ ra tiền không ngừng nghỉ.
Trên đây chúng tôi chia sẻ những thông tin cơ bản nhất về chứng khoán cơ sở. Hy vọng qua đó nhà đầu tư hiểu hơn về CKCS cũng như lựa chọn cho mình chiến lược và sản phẩm chứng khoán phù hợp để đầu tư.
Nhà đầu tư có thể tham khảo thêm về một số dịch vụ chứng khoán chúng tôi cung cấp đó là: Dữ liệu chứng khoán cho Amibroker, Robot chứng khoán, Youtube chứng khoán,…. Hãy truy cập website: chungkhoanlagi.vn hoặc liên hệ số hotline: 0372.095.129 để biết thêm chi tiết.
