Thị trường chứng khoán với nhiều hình thức giao dịch chứng khoán mang lại lợi nhuận cho nhà đầu tư và hoạt động bán khống chứng khoán không còn xa lạ. Vậy bán khống chứng khoán là gì? Nhà đầu tư cần tiềm hiểu về bán khống để tránh các giao dịch không an toàn, ảnh hưởng đến mục tiêu dài hạn. Bài viết dưới đây chia sẻ cụ thể.
1. Bán khống chứng khoán là gì?
Bán khống chứng khoán là hình thức giao dịch chứng khoán mà người bán không sở hữu. Thay vào đó, họ mượn chứng khoán để bán với mong muốn kiếm lợi nhuận bằng cách mua và trả lại chứng khoán này khi giá chứng khoán giảm. Bán khống chứng khoán hay Short Sale là hoạt động giao dịch kiếm lợi nhuận từ việc sụt giá của một loại chứng khoán (cổ phiếu, trái phiếu), hay cụ thể hơn bán không là cách mà nhà đầu tư bán đi một tài sản/mã chứng khoán mà đối tượng bán không sở hữu.
Bán khống cổ phiếu là việc bán cổ phiếu mà nhà đầu tư cho rẳng sẽ giảm giá trị trong tương lai. Để thực hiện việc bán khống, một giao dịch vay ký quỹ cổ phiếu trong một thời gian nhất định và bán cổ phiếu đó khi đạt được giá hoặc hết khoảng thời gian. Có thể coi bán khống là một chiến lược giao dịch rủi ro vì hạn chế lợi nhuận ngay cả khi làm tăng lỗ đồng thời đi kèm với các rủi ro về quy định, cần có thời gian gần hoàn hảo để bán hàng ngắn hiệu quả.
Việc bán khống cho phép thu được lợi nhuận đòn bẩy vì những giao dịch này luôn được đặt trên ký quỹ, tức là toàn bộ số tiền của giao dịch không cần phải thanh toán. Nên toàn bộ lợi nhuận thu được từ việc bán khống có thể lớn hơn nhiều so với vốn chủ sở hữu sẵn có trong tài khoản của nhà đầu tư (nếu không sẽ cho phép).
Bán khống được thực hiện qua việc người bán chứng khoán sẽ vay mượn mã chứng khoán từ nhà đầu tư khác và bán ra, khi đó nhà đầu tư sẽ kỳ vọng giá chứng khoán này sẽ giảm trong tương lại để có thể mua lại với giá thấp hơn giá trị thực. Người bán lúc này được hưởng lợi từ chênh lệch giá mua và bán. Đồng thời, người thực hiện bán khống cần có nghĩa vụ mua và hoàn trả lại cho bên cho vay đủ số lượng chứng khoán đã vay mượn trước đó.
Tuy nhiên, bán khống chứng khoán không phù hợp với các nhà đầu tư mới vào nghề bởi có rất nhiều rủi ro. Điều này sẽ dễ hiểu bởi các nhà đầu tư mới bắt đầu sẽ giới hạn mức lãi tối đa trong khi có khả năng khiến nhà đầu tư bị thua lỗ không giới hạn. Khi bán khống chưa đảm bảo vị thế của mình bằng lệnh mua lại cắt lỗ có thể bị thiệt hại nặng nề nếu giá cổ phiếu tăng cao hơn.
2. Đặc điểm, mục đích và rủi ro của bán khống
a. Đặc điểm của bán khống
Bán khống chứng khoán được gọi là một giao dịch trong đó người bán không thực sự sở hữu cổ phiếu đang được bán mà vay từ người môi giới – đại lý mà thông qua việc đó đang đặt lệnh bán. Khi này, người bán có nghĩa vụ mua lại cổ phiếu vào một thời điểm nào đó trong tương lai.
Bán khống là các giao dịch ký quỹ, và các yêu cầu về dự trữ vốn chủ sở hữu nghiêm ngặt hơn so với giao dịch mua. Đối với các nhà môi giới vay cổ phiếu để thực hiện các giao dịch bán khống từ các ngân hàng lưu ký và các công ty quản lý quỹ cho vay như một nguồn thu.
Ngoài ra, có 3 đặc điểm chính của việc bán khống đó là:
- Người bán khống không thực sự sở hữu mã chứng khoán: Nhà đầu tư thực hiện giao dịch bán khống sẽ không thực sự sở hữu mã chứng khoán đó mà cần vay mượn từ người chơi khác hoặc một đại lý/công ty chứng khoán. Khi đã vay để bán khống, nhà đầu tư cần thực hiện nghĩa vụ trả lại số lượng mã chứng khoán đó tại một thời điểm trong tương lai.
- Người bán khống thu lợi nhuận từ việc giảm giá chứng khoán: Khi nhà đầu tư phân tích thị trường, đánh giá và kỳ vọng giá cổ phiếu giảm trong tương lai, Hoạt động bán khống số lượng lớn sẽ tạo nên tâm lý thị trường khiến giá cổ phiếu giảm. Việc này đi ngược lại với các nhà đầu tư dài hạn, đang mong muốn giá cổ phiếu tăng để thu lợi nhuận bền vững.
- Hoạt động bán khống mang đến nhiều rủi ro: Bán khống chứng khoán có mức độ rủi ro cao và tổn thất lớn khi giá chứng khoán đi ngược lại với kỳ vọng của người bán. Người bán cần có biện pháp và chiến lược cắt lỗ để hạn chế rủi ro từ hoạt động bán khống chứng khoán.
b. Mục đích của bán khống chứng khoán
+ Mục đích đầu cơ thu lợi nhuận
- Các nhà đầu tư khi nhận thấy thị trường chứng khoán đang đi vào thời điểm nóng, có xu hướng giảm giá trong tương lai gần, nên đưa ra quyết định tiến hành bán khống để tối đa lợi nhuận.
- Muốn có được nguồn thu từ việc này đòi hỏi nhà đầu tư cần phải có kiến thức và kinh nghiệm cao để dự đoán được xu hướng giúp tránh rủi ro.
+ Mục đích phòng rủi ro
- Thị trường liên tục biến động nên nhiều nhà đầu tư muốn quyết định bán khống để ngừa rủi ro, giảm tổn thất tốt nhất có thể.
c. Rủi ro bán khống trong chứng khoán là gì?
+ Giới hạn mữa lãi tối đa
Một loại chứng khoán chỉ có thể giảm về mức 0 gây thua lỗ 100% tuy nhiên lại không có giới hạn về mức giá cao nhất
+ Yêu cầu lường trước sự giảm giá của cổ phiếu
Trong lịch sử của thị trường đã di chuyển theo xu hướng tăng, đi ngược lại với việc thu lợi nhuận từ sụt giảm của thị trường. Tuy nhiên, thị trường cổ phiếu không biến động theo một chiều và không có xu hướng dài hạn, nhà đầu tư nên chuẩn bị trước sự giảm giá của cổ phiếu.
+ Rủi ro pháp lý
Đối với thị trường chứng khoán là thị trường rộng lớn việc rủi ro pháp lý phát sinh với lệnh cấm bán không thể tránh vấn đề hoảng loạn và áp lực bán.
+ Kén nhà đầu tư
Bán khống chứng khoán chỉ nên thực hiện với những nhà đầu tư và nhà giao dịch có kinh nghiệm, nhạy bén và có nhiều kiến thức để có thể dự đoán và chuẩn bị sẵn sàng trước các rủi ro. Ngoài ra, việc bán khống không có sự quản lý chặt chẽ nên rất dễ xuất hiện việc thao túng cổ phiếu và gây tổn thất cho các nhà đầu tư nhỏ lẻ.
Nhà đầu tư mở tài khoản chứng khoán VPS hoặc chuyển ID môi giới 6327 – Nguyễn Đức Đông hoặc K255 – Nguyễn Thị Phương để được hỗ trợ phần mềm Robot chứng khóa Dstock và phần mềm phân tích cổ phiếu Dchart. Đây là 2 công cụ sản phẩm giúp nhà đầu tư giảm thiểu rủi ro khi đầu tư và nâng cao hiệu quả lợi nhuận.
3. Bán khống chứng khoán tại Việt Nam
Việc bán khống được thực hiện trên thị trường Việt Nam như sau:
+ Đối với thị trường chứng khoán cơ sở
- Theo pháp luật Việt Nam thì cổ phiếu trên thị trường cơ sở chưa được cho phép thực hiện nghiệp vụ này. Bởi vậy nhà đầu tưu không được phép bán khống cổ phiếu riêng lẻ.
- Thực tế hiện nay vẫn có nhiều nhà đầu tư “lách luật” và thực hiện hình thức này. Đó chính là hoạt động vay mượn chứng khoán giữa các nhà đầu tư cá nhân. Phương pháp này khá phức tạp và không được áp dụng phổ biến.
+ Đối với thị trường chứng khoán phái sinh
- Khi thưc hiện bán khống tại thị trường chứng khoán phái sinh sẽ là dựa vào phần giá chênh lệch, tức là vừa bán và mua ở các kỳ sau.
- Nhà đầu tư có thể mua chứng khoán cơ sở rồi bán khống tại thị trường chứng khoán phái sinh
- Khi thị trường cùng chung giá trị thì có thể bán khống. Nhà đầu tư dựa vào nhiều phương pháp khác nhau như: P/E, so sánh với thị trường chứng khoán quốc tế, P/B
- Hoặc dựa vào mức chênh lệch và biến động của đồ thị VFVN30 để đưa ra các phân tích thích hợp.
4. Nhà đầu tư được bán khống chứng khoán khi nào?
Bán khống chứng khoán nên mua khi đáp ứng được các tiêu chí đó là:
- Có tài sản đảm bảo để thế chấp
- Lãi suất vay/cho vay
- Thời hạn vay, gia hạn vay
- Cần xử lý tài sản thế chấp nếu nhà đầu tư không hoàn trả chứng khoán
- Cần có phương thức giải quyết khi phát sinh tranh chấp
Ngoài ra, nhà đầu tư nên bán khống chứng khoán ở những trường hợp cụ thể sau đây:
- Khi nhà đầu tư dự đoán được xu hướng tương lai. Đó chính là việc khi thị trường tăng nóng với 90% cổ phiếu trên sàn tăng 100-200% và giá cổ phiếu tăng nhanh trong thời gian ngắn hạn.
- Nhà đầu tư làm việc tại doanh nghiệp trên sàn có các thông tin nội bộ kết quả kinh doanh hoặc tin tức tiêu cực về công ty trước thời gian truyền thông đưa tin
- Nhà đầu tư dự đoán được xu hướng thị trường trong tương lai và các ngành đang có tiềm năng phát triển mạnh
- Hoặc khi nhà đầu tư muốn bán khống với mục đích phòng vệ nhằm giảm rủi ro ngắn hạn do tác động từ biến động thị trường.
5. Hướng dẫn các bước bán khống chứng khoán
Các bước cơ bản để bán khống chứng khoán đó là:
- Bước 1: Mở tài khoản giao dịch và mượn chứng khoán từ các đại lý môi giới
- Bước 2 : Thực hiện lệnh bán khống chứng khoán
- Bước 3 : Quan sát và đợi khi chứng khoán giảm giá thì thực hiện lệnh mua ở mức giá thấp
- Bước 4: Khi hoàn thiện thì cần trả lại chứng khoán đã vay cho đại lý môi giới kèm theo khoản tiền phí và lãi suất cho vay
Điểm lưu ý cho nhà đầu tư đó là mỗi đại lý môi giới sẽ có các quy định riêng cho việc thực hiện ký quỹ khi vay. Nên nhà đầu tư cần phải nắm rõ lãi suất và hoa hồng cho môi giới khi quyết định vay chứng khoán.
6. Một số lưu ý khi bán khống chứng khoán
Bán khống chứng khoán cần nhà đầu tư dự đoán được thị trường và đây là bài toán khó. Một số lưu ý đó là:
- Cần xác định điểm mua, điểm bán hợp lý. Luôn giới hạn việc thua lỗ bằng định mức nhất định có thể là ở mức 7% -10%
- Chứng khoán là thị trường rộng và luôn có những rủi ro không thể lường. Nhà đầu tư chỉ nên bán chứng khoán với một tỷ trọng nhất định.
- Thực hiện mua cổ phiếu cơ sở và bán khống ở thị trường phái sinh với các đòn bẩy 1:5, 1:10 hoặc 1:20.
Hình thức bán khống có sức hút bởi lợi nhuận lớn mang đến cho các nhà đầu tư, nhưng cũng có thể khiến nhà đầu tư tổn thất nặng. Nhà đầu tư cần tìm hiểu rõ về chứng khoán, thị trường, các nguyên tắc cắt lỗ, phân tích kỹ thuật,…. rồi ra quyết đinh hướng đầu tư đúng đắn.
Trên đây là những chia sẻ về bán khống chứng khoán là gì? Đặc điểm và các bước thực hiện bán khống. Hy vọng với các thông tin hữu ích trên giúp nhà đầu tư hiểu hơn về bán khống chứng khoán và từ đó có những lựa chọn và quyết định đầu tư đúng đắn đem về hiệu quả lợi nhuận cao.
Nhà đầu tư tham khảo một số dịch vụ chứng khoán hiện tại chúng tôi đang cung cấp như: Dữ liệu chứng khoán Amibroker, Robot chứng khoán, Youtube chứng khoán,…. Hãy truy cập website: chungkhoanlagi.vn hoặc hotline: 0372.095.129 để biết thêm chi tiết.
