Index trong chứng khoán là gì? Cách tính và những loại chỉ số cổ phiếu Index?

Chỉ số Index là chỉ số có vai trò quan trọng giúp nhà đầu tư phân tích được những biến động trên thị trường chứng khoán. Vậy Index trong chứng khoán là gì? Cách tính như thế nào và ý nghĩa trong thị trường đầu tư. Để giúp các nhà đầu tư hiểu rõ hơn về chỉ số này bài viết dưới đây chúng tôi chia sẻ thông tin chi tiết về chỉ số Index.

1. Index trong chứng khoán là gì?

Index trong chứng khoán là một danh sách các chỉ số về chứng khoán với mục đích cung cấp các thông tin cần thiết cho nhà đầu tư về chứng khoán. Index chính là chỉ số thị trường chứng khoán và là một giá trị được thống kê lại để phản ánh tình hình của thị trường cổ phiếu, tổng mức vốn hóa thị trường tại một thời điểm bất kỳ.

Thông qua các sàn chứng khoán thì các chỉ số Index trong chứng khoán được sắp xếp một bảng dữ liệu chứng khoán từ đó giúp nhà đầu tư có thể tra cứu thông tin về chứng khoán dễ dàng, nhanh chóng. VN Index, HNX30 INdex, VN30-Index là những tên quen thuộc và đây là các sàn giao dịch chứng khoán lớn với việc sắp xếp các thông tin theo Index để nhà đầu tư tra cứu thông tin chứng khoán cần thiết.

Các chỉ số chứng khoán được sở giao dịch chứng khoán định ra. Bao như có gồm các cổ phiếu có những điểm chung như có cùng giá niêm yết, cùng ngành và mức vốn hóa thị trường.

Chỉ số Index trong chứng khoán với mục đích cung cấp các chỉ số cần thiết cho nhà đầu tư biết để từ đó đưa ra lựa chọn việc nên mua cổ phiếu chứng khoán của doanh nghiệp đó hay không qua các thông tin đã được cung cấp và index trên danh sách chứng khoán tại sàn giao dịch chứng khoán.

Các chỉ số Index trong chứng khoán phổ biến hiện nay tại Việt Nam đó là: Vn – Index, VIR – Index, HNX – Index, Upcom – Index, VN30, HNX30, VNX50, HASTC – Index.

2. Chỉ số VN-Index là gì? Chỉ số VN30-Index là gì?

a. Chỉ số VN-Index là gì?

VN-Index là chỉ số đại diện cho Sở HoSE từ khi thị trường chứng khoán đi vào hoạt động, đại diện cho tất cả cổ phiếu được niêm yết vào giao dịch trên HoSE. Chỉ số VN-Index được tính theo phương pháp trong số giá trị thị trường và dựa vào mức độ chi phí của từng cổ phiếu được sử dụng.

Hiểu theo cách đơn giản VN-Index là gì? là thể hiện xu hướng biến động của tất cả các cổ phiếu được niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán thành phố Hồ Chí Minh. Là chỉ số so sánh giá trị vốn hóa trị thị trường hiện nay với giá trị vốn hóa của thị trường cơ sở vào ngày gốc là ngày mà thị trường chứng khoán đầu tiên đi vào hoạt động tại Việt Nam 28/07/2000.

Các con số trên chỉ số VN-Index trong chứng khoán thể hiện xu hướng của cổ phiếu theo từng thời điểm khác nhau và của tất cả các cổ phiếu khách nhau của doanh nghiệp khác nhau trên sàn giao dịch được niêm yết giá cho cổ phiếu của doanh nghiệp trên thị trường.

Ngoài ra, chỉ số Vn-Index trong chứng khoán sẽ được tính toán và tống hợp lại theo từng biến động giá diễn ra mỗi ngày để từ đó các nhà đầu tư sẽ dựa theo đó để phân tích, đánh giá, dự đoán sự biến động thị trường ngắn hạn và dài hạn.

b. Chỉ số VN30-Index là gì?

Ngoài VN-Index, tại sàn HoSE đã lập và đưa ra mắt sử dụng VN30-Index bắt đầu từ ngày 06/02/2012. Chỉ số bao gồm 30 cổ phiếu niêm yết trên sàn HoSE và có giá trị vốn hóa thị trường cũng như thanh khoản cao nhất. Theo quy định thì vào ngày thứ hai của tuần thứ tư tháng 1 và tháng 7 hàng năm thì HXS sẽ thực hiện thay đổi rổ cổ phiếu của chỉ số VN30-Index.

Để chọn 30 cổ phiếu trong rổ VN30-Index trong chứng khoán thực hiện theo các bước sau:

Để chọn cổ phiếu có giá trị vốn hóa thị trường bình quân hàng ngày trong 6 tháng cao nhất loại trừ các cổ phiếu bị cảnh cáo, kiếm soát, tạm ngừng giao dịch hoặc có thời gian niêm yết dưới 6 tháng. Bên cạnh đó các cổ phiếu có giá trị vốn hóa thuộc Top5 của thị trường thì chỉ yêu cầu thời gian niêm yết 3 tháng trở lên. 

• Loại bỏ các cổ phiếu có tỷ lệ lưu hành tự do dưới 5%
• Những cổ phiếu còn lại sau bước 2 được sắp xếp theo thứ tự giá trị giao dịch hàng ngày bình quân trong 6 tháng giảm dần. Sẽ có 20 cổ phiếu ở thứ hạng đầu tiên sẽ được chọn vào VN30. Cổ phiếu thứ hạng từ 21 đến 40 thì ưu tiên các cổ phiếu cũ, rồi mới đến lựa chọn các cổ phiếu mới để cho vào rổ (điều này để đảm bảo tính ổn định của bộ chỉ số).
• Sàn HoSE xem xét lần cuối cùng trước khi công bố rổ chỉ số mới một tuần trước ngày bắt đầu giao dịch rổ chỉ số mới. 

 Cách tính chỉ số VN30 nhà đầu tư thực hiện theo công thức sau:

VN30-Index = Giá trị vốn hóa thị trường hiện tại (CMV) / Giá trị vốn hóa thị trường cơ sở (BMV) 

Nhà đầu tư mở tài khoản chứng khoán VPS hoặc chuyển ID môi giới về 6327 – Nguyễn Đức Đông hoặc K255 – Nguyễn Thị Phương để được hỗ trợ phần mềm Robot chứng khoán Dstock và phần mềm phân tích cổ phiếu Dchart. Đây là 2 công cụ sản phẩm giúp nhà đầu tư giảm thiểu rủi ro khi đầu tư và nâng cao hiệu quả lợi nhuận. 

3. Ý nghĩa của chỉ số VN-Index

Chỉ số VN-Index trong chứng khoán có ý nghĩa như sau:

• Thể hiện với tâm lý của nhà đầu tư: Khi càng có nhiều nhà đầu tư tham gia, thị trường càng sôi nổi và giá cổ phiếu càng cao. Chính từ đó, chỉ số VN-Index sẽ càng tăng và ngược lại. Qua đây có thể thấy xu hướng chính là 1 yếu tốt tác động mạnh mẽ đến giá cổ phiếu và có ảnh hưởng trực tiếp đến chỉ số VN-Index trong chứng khoán.
• Thể hiện với sự tăng trưởng kinh tế: Chỉ số VN-Index chính là thước đo cho các công ty niêm yết. Chỉ số được dùng để đánh giá tình hình phát triển của các nhóm ngành, rộng hơn thì đó là nền kinh tế. Khi các hoạt động kinh doanh của các công ty ngày càng phát triển thì chỉ số VN-Index sẽ càng tăng lên. Nền kinh tế ổn thì thì dù CPI có tăng thì chỉ số VN-Index vẫn có khả năng tăng trưởng và biến động cùng chiều.

• Thể hiện qua hiệu suất hiện tại của thị trường chứng khoán: Tỷ lệ giá trị vốn hóa của thị trường ở thời điểm hiện tại so với giá trị vốn hóa của thị trường tại ngày cơ sơ được gọi là hiệu suất của thị trường chứng khoán. Qua việc đánh giá chỉ số VN-Index các nhà đầu tư có thể xác định được tình hình đang tích cực hay bất ổn.
• Thể hiện biến động giá cả cổ phiếu: Chỉ số VN-Index trong chứng khoán được tính dựa vào sự biến động của giá cổ phiếu nên chỉ số này sẽ thể hiện rõ và chính xác nhất sự thay đổi giá cổ phiếu so với ngày cơ sở.
• Thể hiện chuyển dịch của kinh tế: Khi nền kinh tế tái cơ cấu trong thời đại 4.0 thì chỉ số VN-Index được thể hiện rõ qua giá cả cổ phiếu theo từng ngành.

4. Cách tính chỉ số VN-Index

Nhà đầu tư thực hiện  tính chỉ số VN-Index trong chứng khoán qua công thức sau:

Chỉ số VN-Index được tính theo phương pháp trọng số giá trị thị trường, dựa vào mức độ chi phối của từng cổ phiếu được sử dụng. Công thức tính đó là:

VN-Index = (Tổng giá trị thị trường của các cổ phiếu niêm yết hiện tại/Tổng giá trị của các cổ phiếu niêm yết cơ sở)x100

Các chỉ số được tính toán và thay đổi trong thời gian diễn ra giao dịch. Sự biến động về giá cổ phiếu trong quá trình đó sẽ làm thay đổi giá trị chỉ số và đồng thời được so sánh tăng giảm đối với phiên giao dịch trước bằng %.

Tuy nhiên, vẫn có một số nhân tố khác làm thay đổi cơ cấu số cổ phiếu niêm yết đó chính là khi thêm, bớt cổ phiếu giao dịch vào cơ cấu tính toán. Điều này làm phát sinh tính không liên tục của chỉ số, khi này các trọng số và cơ sở để xác định bình quân thị trường số chia đã thay đổi. Nên, số chia mẫu số trong công thức chỉ số trên phải được điều chỉnh nhằm duy trì tính liên tục cần có của chỉ số.

Quy định của Bộ quy tắc xây dựng và quản lý Bộ chỉ số HoSE -Index phiên bản 3.0 của HoSE cập nhập tháng 11/2020 thì các chỉ số (bao gồm có VN-Index, VN Midcap, VN100….) đều được tính toán dựa trên phương pháp giá trị vốn hóa điều chỉnh free-float. Cụ thể như sau:

Chỉ số = Giá trị vốn hóa thị trường hiện tại / Hệ số chia

Trong đó:

CMV – Giá trị vốn hóa thị trường hiện tại được tính theo công thức

• i : 1,2,3..n
• n: số cổ phiếu trong rổ chỉ số
• pi: giá cổ phiếu i tại thời điểm tính toán
• si : khối lượng cổ phiếu đang lưu hành của cổ phiếu i tại thời điểm tính toán
• fi : Tỷ lệ free-float làm tròn của cổ phiếu i trong rổ chỉ số tại thời điểm
• ci : tỷ lệ giới hạn tỷ trọng vốn hóa (chỉ tiêu này để tránh tình trạng một cổ phiếu đơn lẻ hay một nhóm cổ phiếu có liên quan chiếm tỷ trọng vốn hóa lớn)

Các bộ chỉ số và các cấu phần trong công thức trên sẽ có sự thay đổi hoặc áp dụng trong những quy tắc tính toán riêng.

Trường hợp với hệ số chia khi có sự tăng hoặc giảm giá trị vốn hóa thị trường mà khi nguyên nhân không phải do sự biến động giá thị trường mà do các sự kiện doanh nghiệp hoặc có thay đổi về số lượng cổ phiếu thành phần thì số chia cần phải điều chỉnh. Làm cho chỉ số trước và sau khi biến động là bằng nhau đó chính là nguyên tắc. 

Trong đó:

• Với hệ số chia (trước) và CMV (trước) là hệ số chia và giá trị vốn hóa trước khi điều chỉnh
• Với hệ số chia (sau) và CMV (sau) là hệ số chia và giá trị vốn hóa sau khi điều chỉnh.

5. Điểm giống và khác nhau chỉ số VN-Index và VN30-Index

+ Giống nhau của chỉ số VN-Index và VN30-Index trong chứng khoán đó là: 

Cả hai chỉ số VN-Index và VN30-Indexn đều có sức ảnh hưởng nhất định đến tâm lý của nhà đầu tư trước khi đưa ra quyết định mua cổ phiếu. Ngoài ra, có thể thấy được sự ảnh hưởng trực tiếp đến thị trường chứng khoán Việt Nam thông qua những biến động giảm của chỉ số. 

+ Khác nhau của hai chỉ số được thể hiện qua bảng sau: 

6. Các chỉ số chứng khoán Index khác

Ngoài các chỉ số VN-Index phổ biến và được sử dụng thì sàn HSX còn có một số các chỉ số khác như: VNMID, VN100, VN30, VNALL,…

• VNALL Share – Index là chỉ số vốn hóa của tất cả cổ phiếu được niêm yết trên sàn và đáp ứng tiêu chí sản lọc về tỉ lệ tự do chuyển nhượng, tiêu chí sàng lọc và tính thanh khoản.
• VNMID –Index hay VNMidcap là chỉ số vốn đánh giá mức độ tăng trưởng của 70 công ty có quy mô vốn hóa vừa trong VNALLshare
• VN100-Index là chỉ số vốn hóa kết hợp giữa các cổ phiếu thành phần của VN30 và chỉ số VNMidcap.

Ngoài ra, tại Việt Nam còn sàn HNX quản lý hai chỉnh số chính là HNX – INDEX và UPCOM INDEX:

• HNX – Index là chỉ số thể hiện biến động giá của tất cả các mã chứng khoán được giao dịch và niêm yết tại Sở giao giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX)
• HNX30-Index là chỉ số đánh giá 30 công ty có vốn hóa thị trường cao nhất trên Sàn giao dịch HNX.
• UPCOM-Index là chỉ số thể hiện xu hướng biến động giá của tất cả cổ phiếu niêm yết tại SGDCK HN và giao dịch tại sàn giao dịch UPCOM. 

Có thể thấy thu nhập của các công ty là một yếu tố thúc đẩy giá cổ phiếu, mà chính giá cổ phiếu lại có ảnh hưởng cùng chiều lên với chỉ số VN-Index. Điều này thể hiện khi giá cổ phiếu tăng nghĩa là lợi nhuận của công ty tăng, nếu giá cổ phiếu giảm thì lợi nhuận của công ty giảm hoặc tăng trưởng nhưng tốc độ chậm.

Điểm lưu ý cho nhà đầu tư đó là cần cẩn trọng khi tốc độ tăng của giá cổ phiếu mạnh hơn tốc độ tăng trưởng của doanh nghiệp. Nên khi này các nhà đầu tư cần phải xác định được trước xem liệu giá thị trường có đang phù hợp với giá trị của nó hay không để tránh trường hợp bị mua hớ.

Chỉ số Index trong chứng khoán có những hạn chế nhất định về cách tính vốn hóa nhưng luôn là chỉ số chiếm phần lớn trong thị trường chứng khoán Việt Nam.

Bài viết trên đây là những kiến thức tổng quan cơ bản về chỉ số Index trong chứng khoán là gì?, Chỉ số VN-Index là gì?, Chỉ số VN30-Index là gì?, Cổ phiếu VN-Index là gì? Cách tính VnIndex Cách tính chỉ số và ý nghĩa trong thị  trường. Hy vọng với những thông tin hữu ích trên mang đến những kiến thức bổ ích hỗ trợ cho chiến lược đầu tư của các nhà đầu tư.

Nhà đầu tư tham khảo một số dịch vụ chứng khoán hiện tại chúng tôi đang cung cấp như: Dữ liệu chứng khoán cho Amibroker, Robot chứng khoán, Youtube chứng khoán,… Hãy truy cập website: chungkhoanlagi.vn hoặc hotline: 0372.095.129 để biết thêm chi tiết.