Tìm hiểu Cổ phiếu là gì? Cách đầu tư cổ phiếu tại Việt Nam?

Ngày nay, để có thêm một nguồn thu nhập thụ động ngoài mức lương cứng khi làm ở công ty, tổ chức, doanh nghiệp… Mọi người đã biết tới thứ gọi là đầu tư chứng khoán và cụ thể hơn trong đó là đầu tư cổ phiếu. Và cùng chúng tôi cùng tìm hiểu khái niệm cổ phiếu là gì và cách chơi chứng khoán đơn giản nhất và hiệu quả nhất.

I. Tìm hiểu cổ phiếu là gì?

1. Khái niệm cổ phiếu là gì?

Theo khoản 1 Điều 121 Luật Doanh nghiệp 2020, cổ phiếu là chứng chỉ do công ty cổ phần phát hành, bút toán ghi sổ hoặc dữ liệu điện tử xác nhận quyền sở hữu một hoặc một số cổ phần của công ty đó. Chỉ công ty cổ phần mới có quyền phát hành cổ phiếu. Căn cứ khoản 1 Điều 4 Luật Chứng khoán 2019, cổ phiếu là một loại chứng khoán (được coi là một tài sản), là đối tượng được giao dịch trên sàn chứng khoán Việt Nam.

Tại khoản 1, 2 Điều 114 Luật Doanh nghiệp 2020, cổ phiếu được chia thành 02 loại như sau:

a. Cổ phiếu thường

Nhà đầu tư sở hữu cổ phiếu thường sẽ có quyền lợi:

• Được quyền tự do chuyển nhượng
• Được quyền biểu quyết tại Đại hội cổ đông của công ty đối với các quyết định mà công ty đưa ra
• Cổ đông giữ cổ phiếu thường được hưởng cổ tức dựa theo kết quả kinh doanh và giá trị cổ phiếu của tổ chức, doanh nghiệp

b. Cổ phiếu ưu đãi (ESOP)

• Lợi tức cổ phiếu ưu đãi ổn định
• Nhưng không có quyền được bầu cử, ứng cử
• Được hưởng và nhận cổ tức đầu tiên. Và họ sẽ là những người được trả trước sau đó mới đến cổ đông thường khi công ty bị phá sản.

2. Thông tin của một cổ phiếu

Quy định cổ phiếu phải bao gồm các nội dung chủ yếu trong khoản 2 Điều 121 Luật Doanh nghiệp 2020 quy định cổ phiếu phải bao gồm các nội dung chủ yếu sau đây:

• Tên, mã số doanh nghiệp, địa chỉ trụ sở chính của công ty;
• Số lượng cổ phần và loại cổ phần;
• Mệnh giá mỗi cổ phần và tổng mệnh giá số cổ phần ghi trên cổ phiếu;
• Họ, tên, địa chỉ liên lạc, quốc tịch, số giấy tờ pháp lý của cá nhân đối với cổ đông là cá nhân;
• Tên, mã số doanh nghiệp hoặc số giấy tờ pháp lý của tổ chức, địa chỉ trụ sở chính đối với cổ đông là tổ chức;
• Chữ ký của người đại diện theo pháp luật của công ty;
• Số đăng ký tại sổ đăng ký cổ đông của công ty và ngày phát hành cổ phiếu;
• Nội dung khác theo quy định tại các Điều 116, 117 và 118 Luật Doanh nghiệp 2020 đối với cổ phiếu của cổ phần ưu đãi.

Lưu ý: 

• Trường hợp có sai sót trong nội dung và hình thức cổ phiếu do công ty phát hành thì quyền và lợi ích của người sở hữu cổ phiếu đó không bị ảnh hưởng. Người đại diện theo pháp luật của công ty chịu trách nhiệm về thiệt hại do những sai sót đó gây ra.
• Trường hợp cổ phiếu bị mất, bị hư hỏng hoặc bị hủy hoại dưới hình thức khác thì cổ đông được công ty cấp lại cổ phiếu theo đề nghị của cổ đông đó.

Đề nghị của cổ đông phải bao gồm các nội dung sau đây:

• Thông tin về cổ phiếu đã bị mất, bị hư hỏng hoặc bị hủy hoại dưới hình thức khác;
• Cam kết chịu trách nhiệm về những tranh chấp phát sinh từ việc cấp lại cổ phiếu mới.

3. Mệnh giá cổ phiếu

 Trong điều 13 Luật Chứng khoán 2019 mệnh giá cổ phiếu đã được quy định như sau:

• Mệnh giá chứng khoán được ghi bằng Đồng Việt Nam và chào bán trên lãnh thổ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
• 10 nghìn đồng là mệnh giá cổ phiếu, chứng chỉ quỹ chào bán ra công chúng .
• Tổ chức phát hành được chào bán chứng khoán với giá trị thấp hơn mệnh giá. Nếu trong trường hợp giá chứng khoán của tổ chức phát hành trên hệ thống giao dịch chứng khoán thấp hơn mệnh giá.

4. Vì sao nên đầu tư cổ phiếu?

• Lợi nhuận cao trong dài hạn
• chỉ sau tiền mặt chứng khoán là tài sản thanh khoản cao nhất chỉ sau tiền mặt
• Chứng khoán là kênh đầu tư linh hoạt

5. Giao dịch cổ phiếu ở đâu?

Mua/bán cổ phiếu sẽ được thực hiện thông qua sàn giao dịch chứng khoán. Tại Việt Nam có 02 sàn giao dịch chứng khoán gồm: Sở Giao dịch Chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh (HOSE) và Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX). Trong đó sàn HOSE quản lý và niêm yết cổ phiếu lên Vnindex, sàn HNX quản lý chỉ số và niêm yết cổ phiếu lên HNX và Upcom.

Điều kiện bắt buộc để Mua/bán cổ phiếu thông qua sàn chứng khoán là phải có tài khoản tại một công ty chứng khoán thành viên (theo Khoản 1 Điều 6 Thông tư 120/2020/NĐ-CP). Vì vậy, Nhà đầu phải đến một trong các công ty chứng khoán thành viên để mở tài khoản và giao dịch chứng khoán.

Ngoài ra, Nhà đầu tư được phép mở nhiều tài khoản giao dịch chứng khoán nhưng tại mỗi công ty chứng khoán Nhà đầu tư chỉ được phép mở 01 tài khoản giao dịch chứng khoán (ngoại trừ các trường hợp quy định tại các khoản 4, 5, 6, 7, 8 Điều 6, Điều 9, Điều 10 và Điều 11 Thông tư 120/2020/NĐ-CP).

Hiện nay, Mở tài khoản là miễn phí tại tất cả các công ty chứng khoán. Các công ty chứng khoán sẽ hỗ trợ, hướng dẫn khách hàng mà không thu bất kỳ chi phí nào và không có quy định gì về việc phải nộp bao nhiêu tiền vào tài khoản chứng khoán. Tuy nhiên, người giao dịch chứng khoán phải đáp ứng điều kiện là đủ 18 tuổi trở lên theo đúng quy định về năng lực trách nhiệm dân sự và đủ đáp ứng tham gia giao dịch.

Sau khi có tài khoản thì có thể tham gia giao dịch Mua/bán cổ phiếu đã niêm yết thông qua sàn giao dịch chứng khoán. Các Công ty chứng khoán sẽ hỗ trợ và hướng dẫn nhà đầu tư thao tác Mua/bán cổ phiếu đã niêm yết thông qua việc khớp lệnh giao dịch trên website, phần mềm hoặc trực tiếp.

6. Thuế, phí phải đóng khi giao dịch cổ phiếu

Khi giao dịch chứng khoán cũng như giao dịch các loại hàng hoá khác, nếu có phát sinh thu nhập từ việc Mua/bán cổ phiếu, cá nhân phải chịu các loại thuế, phí như sau:

• Thuế suất đối với thu nhập từ chuyển nhượng chứng khoán là 0,1% trên giá bán chứng khoán từng lần (theo khoản 10 Điều 1 Nghị định 12/2015/NĐ-CP). Công ty chứng khoán, ngân hàng thương mại nơi cá nhân lưu ký chứng khoán, công ty quản lý quỹ có trách nhiệm khấu trừ thuế đối với chuyển nhượng chứng khoán theo mức 0,1% trên giá bán chứng khoán từng lần.
• Phí khi mua bán chứng khoán: Theo Phụ lục tại Thông tư 128/2018/TT-BTC cũng nêu rõ, mức phí mua bán chứng không được thu quá 5% giá trị của một lần giao dịch nhưng mức sàn lại không quy định. Cụ thể, phí giao dịch này sẽ được các sàn giao dịch chứng khoán quy định.

7. Nên mua cổ phiếu hay trái phiếu

• Cổ phiếu và trái phiếu đều được mua bán trên thị trường chứng khoán và đều có rủi ro về giá do quy định cung cầu quyết định.
• Cổ phiếu thường là công cụ đầu tư ngắn hạn, trái phiếu thì được nắm giữ trong thời gian lâu hơn.
• Lợi nhuận do cổ phiếu mang lại sẽ lớn hơn nhưng đi kèm với đó là mức độ rủi ro. Trái phiếu có mức độ rủi ro thấp hơn vì lãi suất cố định và họ thường có lợi nhuận thấp hơn.
• Do đó, việc nên đầu tư vào cổ phiếu hay trái phiếu phụ thuộc vào khả năng tài chính, thời gian cần thu hồi vốn và mức độ chấp nhận rủi ro của nhà đầu tư.

8. Chế tài xử phạt khi gian lận trong giao dịch cổ phiếu

Theo Điều 12 Luật Chứng khoán 2019, một số hành vi bị nghiêm cấm trong mua bán giao dịch chứng khoán như:

• Trực tiếp hoặc gián tiếp thực hiện hành vi gian lận, lừa đảo, làm giả tài liệu, tạo dựng thông tin sai sự thật hoặc công bố thông tin sai lệch hoặc che giấu thông tin hoặc bỏ sót thông tin cần thiết gây hiểu nhầm nghiêm trọng làm ảnh hưởng đến hoạt động chào bán, niêm yết, giao dịch, kinh doanh, đầu tư chứng khoán, cung cấp dịch vụ về chứng khoán.
• Sử dụng thông tin nội bộ để mua, bán chứng khoán cho chính mình hoặc cho người khác; tiết lộ, cung cấp…

Theo Khoản 3 Điều 132 Luật Chứng khoán 2019, mức phạt tiền tối đa trong xử phạt vi phạm hành chính đối với hành vi vi phạm đối với các hành vi như trên là 10 lần khoản thu trái pháp luật có được từ hành vi vi phạm. Trường hợp không có khoản thu trái pháp luật hoặc mức phạt tính theo khoản thu trái pháp luật thấp hơn mức phạt tiền tối đa quy định tại khoản 4 Điều này thi áp dụng mức phạt tiền tối đa quy định tại khoản 4 Điều này (03 tỷ đồng).

II. Cách chơi cổ phiếu tại Việt Nam?

Để đầu tư cổ phiếu thành công, ban đầu Nhà đầu tư cần phải được tiếp cận với những phương pháp đầu tư cổ phiếu đúng đắn.Cách chơi cổ phiếu tại Việt Nam bao gồm 06 bước nền tảng để tự học một cách hiệu quả nhất. 06 bước đó bao gồm:

• Bước 1. Mở tài khoản chứng khoán
• Bước 2. Tìm hiểu các kiến thức cơ bản về thị trường chứng khoán
• Bước 3. Phân tích cổ phiếu, trường phái trong chứng khoán
• Bước 4. Nên học phân tích kỹ thuật hay phân tích cơ bản
• Bước 5. Những điều cơ bản về chứng khoán mà nhà đầu tư cần biết
• Bước 6. Nâng cao và trau dồi khiến thức và kinh nghiệm

Hết videos 1 Nhà đầu tư theo dõi phần 2 tại đây:

Bước 1. Mở tài khoản chứng khoán

Đây là việc bắt buộc nếu muốn tham gia đầu tư chứng khoán. Tại sao tôi lại đưa nó vào cái đầu tiên, vì mở tài khoản chứng khoán hoàn toàn miễn phí. Đằng nào cũng mở thì chúng ta cứ mở trước đi rồi bắt đầu nghiên cứu cách tự học chứng khoán.

Lưu ý Khi mở tài khoản chứng khoán tại VPS nhập mã giới thiệu hoặc chuyển ID môi giới về 6327 – Nguyễn Đức Đông hoặc K255 – Nguyễn Thị Phương sẽ được chúng tôi hỗ trợ phần mềm robot chứng khoán Dstock và phần mềm phân tích cổ phiếu Dchart, đây là 2 sản phẩm giúp nhà đầu tư gia tăng lợi nhuận và giảm thiểu rủi ro khi đầu tư.

Mở ở đâu? Không cần phải đến trực tiếp công ty chứng khoán?, và công ty chứng khoán nào tốt nhất? tôi cũng đã trình bày trong videos dưới đây: