Chứng khoán phái sinh là một kênh đầu tư đang được quan tâm hiện nay. Một trong những kiến thức rất quan trọng nhà đầu tư cần biết về chứng khoán phái sinh đó là chỉ số chứng khoán phái sinh. Cùng chúng tôi tìm hiểu chi tiết về chỉ số chứng khoán phái sinh và kiến thức cơ bản về chứng khoán phái sinh bài viết dưới đây.
1. Tổng quan về chứng khoán phái sinh
a. Chứng khoán phái sinh là gì?
Theo định nghĩa phái sinh là một dạng hợp đồng dựa trên giá trị của các tài sản cơ sở khác nhau như tài sản, chỉ số, lãi suất hay cổ phiếu (giấy tờ có giá) – bản thân nó không có giá trị nội tại.
Công cụ phái sinh có thể được sử dụng với nhiều mục đích bao gồm: phòng vệ, đầu cơ, tiếp cận với các tài sản hoặc thị trường khó chấp và hoán đổi rủi ro tín dụng, các giao dịch kỳ hạn, giao dịch hoán đổi, giao dịch quyền chọn, giao dịch trần san. và các sản phẩm cấu trúc.
Quy định về chứng khoán phái sinh theo khoản 9 điều 4 Luật Chứng khoán 2019 như sau:
Chứng khoán phái sinh là công cụ tài chính dưới dạng hợp đồng, bao gồm hợp đồng quyền chọn, hợp đồng tương lai, hợp đồng kỳ hạn, trong đó xác nhận quyền, nghĩa vụ của các bên đối với việc thanh toán tiền, chuyển giao số lượng tài sản cơ sở nhất định theo mức giá đã được xác định trong khoảng thời gian hoặc vài ngày đã xác định trong tương lai.
Hoặc nhà đầu tư có thể hiểu đơn giản, chứng khoán phái sinh là một hợp đồng tài chính quy định quyền lợi, nghĩa vụ của các bên tham gia hợp đồng. Giá giao dịch sẽ được xác định ở thời điểm hiện tại, tuy nhiên thời điểm thực hiện sẽ là một ngày cụ thể trong tương lai. Chứng khoán phái sinh viết tắt là CKPS.
b. Đặc điểm
- Mỗi CKPS được thành lập tối thiểu một tài sản cơ sở và có giá trị gắn liền với giá trị của phần tái sản đó.
- CKPS không xác nhận quyền lợi sở hữu tài sản cơ sở mà chỉ là sự cam kết về quyền và nghĩa vụ phát sinh trong tương lai giữa hai bên tham gia vào hợp đồng.
- CKPS là công cụ gắn liền cùng đòn bẩy tài chính vậy nên CKPS mang tính chất chủ yếu là đầu tư vào sự biến động giá trị của tài sản chứ không phải là sự đầu tư vào một loại tài sản thực tế.
c. Phân loại chứng khoán phái sinh
CKPS được triển khai thành 4 dạng cơ bản như sau:
- Hợp đồng kỳ hạn: Thỏa thuận pháp lý giữa hai bên tham gia về việc mua và bán một loại tài sản tại một thời điểm nhất định trong tương lai với mức giá được xác định trước tại ngày thực hiện giao dịch.
- Hợp đồng tương lai: Đây là dạng hợp đồng kỳ hạn được chuẩn hóa, niêm yết và giao dịch tại thị trường tập trung (Sở giao dịch chứng khoán)
- Hợp đồng quyền chọn: Là thỏa thuận pháp lý trong một bên có quyền yêu cầu thực hiện và bên kia có nghĩa vụ phải mua hoặc bán một lượng tài sản cơ sở theo mức giá đã được xác định trước khi tạo hợp đồng trong một khoảng thời gian hoặc một thời điểm nhất định trong tương lai.
- Hợp đồng hoán đổi: Là một thỏa thuận pháp lý trong đó có hai bên cam kết hoán đổi dòng tiền của một công cụ tài chính của một bên với dòng tiền của công cụ tài chính của bên còn lại trong một khoảng thời gian nhất định.
2. Chỉ số chứng khoán phái sinh là gì?
Chỉ số chứng khoán phái sinh có thể hiểu là chỉ số chứng khoán – là tài sản cơ sở của chứng khoán phái sinh giao dịch trên thị trường giao dịch chứng khoán phái sinh.
Nhà đầu tư khi mở tài khoản chứng khoán VPS hoặc chuyển ID môi giới nhập mã giới thiệu 6327 – Nguyễn Đức Đông hoặc K255 – Nguyễn Thị Phương được hỗ trợ sử dụng miễn phí phần mềm Robot chứng khoán Dstock và phần mềm phân tích cổ phiếu Dchart. Đây là 2 công cụ hỗ trợ mua/bán cổ phiếu, chứng quyền, phái sinh chính xác cực cao. Tải trên IOS, ANDROID.
3. Quy định giao dịch trên thị trường chứng khoán phái sinh
a. CKPS giao dịch trên thị trường CKPS
Quy định tại khoản 1 Điều 14 Luật Chứng khoán 2019 thì CKPS giao dịch trên thị trường chứng khoán phái sinh sẽ bao gồm:
- Hợp đồng tương lai, hợp đồng quyền chọn niêm yết dựa trên tài sản cơ sở là chứng khoán, chỉ số chứng khoán hoặc tài sản khác theo quy định của Chính Phủ được sử dụng làm cơ sở để xác định giá trị CKPS
- Hợp đồng kỳ hạn, hợp đồng quyền chọn giao dịch thỏa thuận dựa trên tài sản cơ sở là chứng khoán, chỉ số chứng khoán trên Sở giao dịch chứng khoán.
b. Nội dung của CKPS giao dịch trên Sở giao dịch chứng khoán
- Thông tin về tài sản cơ sở sẽ bao gồm: Tên, mã và các thông tin khác về tài sản cơ sở.
- Thông tin về CKPS bao gồm: Tên hợp đồng, quy mô hợp đồng, phương thức giao dịch, giới hạn vị thế, phương thức thực hiện thanh toán, bước giá, đơn giá yết giá, biên độ dao động giá, phương thức xác định giá thanh toán cuối ngày, giá thanh toán cuối cùng, giá tham chiếu, mức ký quỹ.
- Trường hợp CKPS là hơp đồng quyền chọn cần phải có thêm thông tin về loại quyền chọn (mua hoặc bán), kiểu quyền chọn (chỉ thực hiện tại ngày đáo hạn hoặc thực hiện quyền trước tại ngày đáo hạn), giá thực hiện. Quy định tại Khoản 2 Điều 14 Luật Chứng khoán 2019.
4. Ngày đáo hạn chứng khoán phái sinh
Ngày đáo hạn CKPS là ngày hiệu lực cuối cùng của những HĐ phái sinh (HĐ tương lai hoặc HĐ quyền chọn). Trước hoặc trong ngày này, nhà đầu tư phải có những quyết định sẽ làm già với vị thế của mình.
Trước khi đáo hạn quyền chọn, người nắm giữ hợp đồng có thể thực hiện quyền chọn, đóng vị thế ghi nhận lãi lỗ, hoặc để nguyên hợp đồng vô giá trị đáo hạn.
Thị trường CKPS khác với TTCK cơ sở, mỗi hợp đồng tương lai trong CKPS đều có ngày đáo hạn cụ thế và vào ngày đó, hợp đồng sẽ ngừng giao dịch và chuyển đổi thành thanh toán bằng tiền mặt.
Khi này, nhà đầu tư có thể mua thêm hoặc bán đi các hợp đồng này cho đến ngày giao dịch cuối cùng (tương đương với ngày đáo hạn hợp đồng). Đến ngày đáo hạn, toàn bộ các vị thế đang mở cửa hợp đồng đáo hạn sẽ được xem là đóng vào cuối ngày. Toàn bộ lãi/lỗ sẽ được thanh toán vào tài khoản nhà đầu tư của ngày hôm sau.
Ngày đáo hạn hợp đồng tương lai được quy định là thứ năm lần thứ 3 của tháng đáo hạn hợp đồng. Trong đóm các tháng đáo hạn lần lượt là tháng hiện tại, tháng kế tiếp và tháng cuối cùng của hai quý gần nhất.
Như vậy, qua bài viết trên chúng tôi chia sẻ về khái niệm chỉ số chứng khoán phái sinh và những đặc điểm cơ bản về CKPS. Qua đó, nhà đầu tư có những chiến lược cụ thể để đầu tư vào thị trường chứng khoán.
Nhà đầu tư có thể tham khảo thêm về các dịch vụ chứng khoán của chúng tôi đang cung cấp như: Dữ liệu Forex cho Amibroker, Phần mềm chứng khoán, Dữ liệu chứng khoán, Youtube chứng khoán,… Hãy truy cập website: chungkhoanlagi.vn hoặc hotline: 0372.095.129 để biết thêm chi tiết.
