Chứng khoán phái sinh đang là một xu thế tất yếu trên toàn cầu và ngày càng phát triển ở Việt Nam. Vậy chứng khoán phái sinh là gì? Các loại chứng khoán phái sinh ở Việt Nam gồm những loại nào . Cùng chúng tôi tìm hiểu chi tiết tại bài viết dưới đây để hiểu thêm về chứng khoán phái sinh ở Việt Nam.
1. Tổng quan về chứng khoán phái sinh
a. Chứng khoán phái sinh là gì?
Chứng khoán phái sinh là các công cụ tài chính tương lai được phát hành trên thị trường chứng khoán, cho phép các nhà đầu tư mua hoặc bán các tài sản tài chính như cổ phiếu, chỉ số chứng khoán, ngoại tệ hoặc hàng hóa trong tương lai với giá trị được xác định trước.
Hiểu theo một cách chi tiết thì chứng khoán phái sinh là chứng khoán có giá trị phụ thuộc vào hoặc có nguồn vốn từ tài sản cơ sở. Ví dụ như hợp đồng tương lai dầu là một loại phái sinh có giá trị dựa trên giá thị trường của dầu. Chứng khoán phái sinh ngày càng trở nên phổ biến trong những thập kỷ gần đây, với tổng giá trị của các công cụ phái sinh đnag được ước tính là hơn 600 nghìn tỷ đô la.
Chứng khoán phái sinh thường được thiết lập giữa hai hoặc nhiều bên có thể giao dịch trên sàn giao dịch hoặc mua bán qua quầy. Trong khi đó, giá của các chứng khoán phái sinh bắt nguồn từ sự biến động của tài sản cơ sở. Chứng khoán phái sinh viết tắt là CKPS.
b. Phân loại chứng khoán phái sinh trên thị trường hiện nay
- Hợp đồng kỳ hạn: Đây là thỏa thuận pháp lý giữa hai bên tham gia về việc mua/bán lại một loại tài sản tại một thời điểm nhất định trong tương lai với mức giá được xác định trước tại ngày thực hiện giao dịch.
- Hợp đồng tương lai: Đây là hợp đồng kỳ hạn được chuẩn hóa, niêm yết và giao dịch trên Sở giao dịch chứng khoán.
- Hợp đồng quyền chọn: Đó là thỏa thuận pháp lý trong đó một bên có quyền yêu cầu thực hiện và bên kia có nghĩa vụ phải mua hoặc bán một lượng tài sản cơ sở theo mức giá đã được xác định trước tại hợp đồng trong một khoảng thời gian hoặc một thời điểm nhất định trong tương lai.
- Hợp đồng hoán đổi: Đó là thỏa thuận pháp lý trong đó hai bên cam kết hoán đổi dòng tiền của một công cụ tài chính của một bên với dòng tiền của công cụ tài chính của bên còn lại trong một khoảng thời gian nhất định.
2. Các loại chứng khoán phái sinh ở Việt Nam
Hiện tại theo thống kê trên thị trường đầu tư chứng khoán phái sinh ở Việt Nam có 3 loại chính đó là:
- Hợp đồng tương lai chỉ số VN30
- Hợp đồng tương lai lên trái phiếu chính phủ
- Hợp đồng tương lại sắp triển khai HX30
a. Hợp đồng tương lai chỉ số cổ phiếu VN30
Hợp đồng tương lai chỉ số cổ phiếu VN30 là một trong các loại chứng khoán phái sinh ở Việt Nam và đã chính thức được niêm yết, giao dịch trên thị trường Việt Nam.
Chỉ số VN30 là chỉ số đại diện cho 30 cổ phiếu niêm yết trên sàn HOSE. Đây đều là các cổ phiếu đã được vốn hóa và thanh khoản cao nhất trên thị trường cùng các yếu tố kỹ thuật khác.
Theo thống kê, chúng chiếm 80% tổng giá trị vốn hóa và 60% tổng giá trị giao dịch toàn thị trường. Dựa trên tỷ lệ cổ phiếu lưu hành tự do có thể điều chỉnh và giới hạn quy mô vốn hóa tối đa (10%) , chỉ số VN30 cũng được điều chỉnh để có bước tính toán cụ thể.
Dưới đây là chi tiết các thông số hợp đồng tương lai chỉ số VN30:
- Tên hợp đồng: Hợp đồng tương lai VN30
- Mã hợp đồng: VN30F
- Tài sản cơ sở: Chỉ số VN30
- Hệ số nhân: 100.000 đồng
- Quy mô hợp đồng: 100.000 đồng x điểm chỉ số cơ sở
- Tháng đáo hạn: Tháng hiện tại, tháng kế tiếp, hai tháng cuối 02 quý tiếp theo
- Phương thức giao dịch: Khớp lệnh và thỏa thuận
- Thời gian giao dịch: Phiên ATO: 8h45 – 9h00
- Phiên liên tục sáng: 9h00 – 11h30
- Phiên liên tục chiều: 1300 -14h30
- Phiên ATC: 14h30 – 14h45
- Biên độ dao động giá: ± 7%
- Bước giá: 0,1 điểm chỉ số (tương đương 10.000 đồng)
- Đơn vị giao dịch: 01 hợp đồng
- KLGD: 01 hợp đồng
- Ngày GD cuối cùng: Ngày thứ 5, thứ 3 trong tháng đáo hạn
- Ngày thanh toán cuối cùng: Ngày làm việc sau ngày giao dịch cuối cùng
- Phương thức thanh toán: Thanh toán bằng tiền
- Phương thức xác định giá thanh toán cuối cùng: Giá trị đóng cửa của chỉ số cơ sở tại ngày giao dịch cuối cùng của hợp đồng tương lai.
- Giá tham chiếu: Giá thanh toán cuối cùng của ngày giao dịch liền trước hoặc giá lý thuyết (trong ngày giao dịch đầu tiên)
- Đây là hợp đồng hoạt động dựa trên khuôn khổ pháp luật và các quy trình, quy chế được pháp luật bảo vệ nên rất công khai, minh bạch. Việc niêm yết, giao dịch, bù trừ thanh khoản đều an toán với mục đích bảo vệ quyền lợi các bên
- Khi thị trường CK giảm điểm, nhà đầu tư khi này vẫn có cơ hội kiếm lời dựa vào việc bán HĐTL. Điều kiện để thực hiện là nhà đầu tư cần phải nộp đủ số lượng ký quỹ yêu cầu trước khi tham gia hợp đồng.
- CKPS là thị trường có khả năng sinh lời rất cao, mức lãi mà nhà đầu tư khi nhận được có thể gấp nhiều lần mức lãi của việc đầu tư cổ phiếu. Song bên cạnh đó, nhà đầu tư cũng cần theo dõi thêm về thị trường một cách chặt chẽ để đưa ra các dự đoán chính xác với mục đích giảm thiểu thiệt hại, rủi ro ở mức tối đa.
Nhà đầu tư đăng ký mở tài khoản chứng khoán tại VPS đăng ký với ID 6327 – Nguyễn Đức Đông hoặc K255 – Nguyễn Thị Phương nhà đầu tư được sử dụng phần mềm Robot chứng khoán Dstock và phần mềm phân tích cổ phiếu Dchart. Đây 2 công cụ phần mềm hỗ trợ nhà đầu tư dự đoán về điểm mua bán chính xác cực cao. Tải trên IOS, ANDROID.
b. Hợp đồng tương lai trên trái phiếu chính phủ
Trên thị trường đang triển khai hợp đồng tương lai trên trái phiếu chính phủ đây là một trong các loại chứng khoán phái sinh ở Việt Nam. Tài sản cơ sở của hợp đồng này chính là trái phiếu chính phủ, chúng được niêm yết và giao dịch trên một sở giao dịch tập trung với những điều khoản chuẩn hóa đã được mô tả chi tiết trong điều kiện hợp đồng. .
Dưới đây là chi tiết các thông số hợp đồng tương lai trên trái phiếu chính phủ:
- Tên hợp đồng: Hợp đồng tương lai Trái phiếu chính phủ 05 năm
- Tài sản cơ sở: Trái phiếu chính phủ kỳ hạn 5 năm, mệnh giá 100.000 đồng, lãi suất danh nghĩa 5%/năm, trả lãi định kỳ cuối kỳ 12 tháng/lần, trả gốc một lần khi đáo hạn.
- Tháng đáo hạn: 03 tháng cuối 03 quý gần nhất
- Bước giá: 1,0 tương đương với 10.000 đồng
- Quy mô hợp đồng: Tỷ lệ ký quỹ quy định VSD 1.000.000.000 đồng
- Giới hạn vị thế: Theo quy định của VSD
- Biên độ dao động giá: ±3% so với giá tham chiếu
- Ngày giao dịch cuối cùng: Ngày 15 của tháng đáo hạn hoặc ngày giao dịch liên trước nếu ngày 15 là ngày nghỉ
- Giá thanh toán hàng ngày: Theo quy định của VSD
- Giá thanh toán cuối cùng: Giá thanh toán cuối ngày tại ngày giao dịch cuối cùng
- Ngày thanh toán cuối cùng: Giá thanh toán cuối cùng tại ngày giao dịch cuối cùng
- Phương thức thanh toán: Chuyển giao vật chất.
Ưu điểm cần biết về hợp đồng tương lai trái phiếu chính phủ đó là:
- Hợp đồng này được đánh giá là an toàn, mức độ rủi ro thấp hơn so với các loại CKPS ở Việt Nam khác. Tuy nhiên, hợp đồng tương lai trên trái phiếu chính phủ có quy mô giao dịch rất lớn nên đòi hỏi nhà đầu tư cần có sự chuyên nghiệp cao.
- Hợp đồng tương lai trên trái phiếu chính phủ có lãi suất dài hạn nên sẽ thường thu hút các nhà đầu tư trong và ngoài nước.
- Qua việc bán hợp đồng tương lai để tăng lãi suất, nhà đầu tư có thể đề phòng rủi ro giá trị trái phiếu bị giảm. Trong một số trường hợp nhà đầu tư muốn mua trái nhưng sợ tăng giá, hợp đồng này cũng có thể phòng ngừa điều này và cũng có thêm tác dụng kích thích thị trường trái phiếu doanh nghiệp phát triển.
Ngoài 2 loại CKPS ở Việt Nam trên thì còn có hợp đồng tương lai sắp triển khai HNX30. Chỉ số HNX30 thể hiện mức biến động giá trị của 30 cổ phiếu trên thị trường. Số cổ phiếu này được lựa chọn với tiêu chí ưu tiên về tính thanh khoản, sau đó là tới mức vốn hóa.
Qua bài viết trên, chúng tôi cung cấp tới nhà đầu tư những kiến thức cơ bản về các loại chứng khoán phái sinh ở Việt Nam. Hy vọng với những kiến thức hữu ích trên nhà đầu tư nắm bắt được đầy đủ các thông tin về các loại CKPS này và từ đó có chiến lược đầu tư hiệu quả, phù hợp.
Nhà đầu tư có thể tham khảo về một số dịch vụ chứng khoán của chúng tôi đang cung cấp như: Dữ liệu Forex cho Amibroker, phần mềm chứng khoán, Robot chứng khoán, Youtube chứng khoán,… hãy truy cập website: chungkhoanlagi.vn hoặc liên hệ số hotline: 0372.095.129 để biết thêm chi tiết.
