Trên thực tế, chứng khoán hiện đang là một trong những kênh đầu tư hứa hẹn tiềm năng và phát triển tại Việt Nam. Việc nắm rõ những kiến thức cũng như đầu tư vào chứng khoán là việc hết sức cần thiết để đạt hiệu quả cao. Cùng chúng tôi tìm hiểu về những điều cần biết về chứng khoán qua bài viết dưới đây.
I. Những điều cần biết về chứng khoán cơ bản
1. Khái niệm chứng khoán là gì?
Chứng khoán là một bằng tài sản hoặc phần vốn của công ty hay tổ chức đã phát hành, Chứng khoán có thể là hình thức chứng chỉ, bút toán ghi sổ hay dữ liệu điện tử. Chứng khoán bao gồm các loại như cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ và các hình thức khác. Chứng khoán được viết tắt là CK.
Chứng khoán tên tiếng Anh là Securities và được hiểu theo một cách đơn giản đó là các loại giấy tờ có giá trị như cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ,… được các tổ chức phát hành theo quy định của pháp luật. CK có thể theo hình thức chứng chỉ, dữ liệu điện tử hay bút toán ghi sổ.
Các nhà đầu tư khi thực hiện rót tiền mua CK đó là thể hiện mối quan hệ chủ sở hữu một phần vốn góp (cổ phiếu) hay quan hệ chủ nợ (trái phiếu) đối với doanh nghiệp. Đây được coi là một loại hàng hóa của thị trường CK, có thể mua bán và giao dịch trên thị trường hoặc nắm giữ như tiền.
2. Phân loại chứng khoán trên thị trường
Hiện tại trên thị trường CK được chia thành 3 loại phổ biến đó là:
a. Chứng khoán vốn
CK vốn được biết đến như là cổ đông phổ thông. Đây là loại CK được công ty cổ phần phát hành và thể hiện quyền sở hữu một phần vốn, tài sản của công ty đối với cổ đông.
Các nhà đầu tư sở hữu CK vốn sẽ được trả cổ tức trong các trường hợp công ty hoạt động kinh doanh tốt và được hưởng lợi từ việc bán chênh lệch giá (mua thấp bán cao). Đồng thời, nhà đầu tư sở hữu CK vốn cụ thể là cổ phiếu thường cũng có quyền biểu quyết các hoạt động quan trọng của công ty.
Đối với các trường hợp phá sản, giải thể thì cổ đông sẽ nhận lại các khoản tiền còn lại khi công ty thanh toán xong các khoản nợ. CK vốn thừng được phát hành dưới dạng cổ phiếu ưu đãi, cổ phiếu thường, chứng chỉ quỹ,…
b. Chứng khoán Nợ
CK nợ là loại chứng khoán dùng để xác định mối quan hệ người cho vay và người đi vay. Khi nhà đầu tư sở hữu CK nợ hay trái phiếu công ty điều đó thể hiện bạn là chủ nợ và công ty phải có trách nhiệm hoàn trả. CK nợ thể hiện số tiền cho vay, lãi suất, kỳ hạn, thời gian đáo hạn,…
Trong các trường hợp công ty phá sản và không đủ tiền để trả nợ thì chủ sở hữu loại CK này sẽ được ưu tiên thanh toán trước chủ sở hữu các loại CK khác nhau như cổ phiếu ưu đãi và cổ phiếu thường. CK nợ thường được phát hành dưới dạng trái phiếu (TP chính phủ, TP doanh nghiệp), chứng chỉ tiền gửi (CD), chứng khoản được thế chấp,… Hiện nay, loại CK này có số lượng giao dịch khá lớn trên thị trường CK.
c. Chứng khoán Phái Sinh
CK phái sinh là một hợp đồng tài chính được thiết lập để xác nhận quyền và nghĩa vụ giữa hai bên ở thời điểm hiện tại, về một giao dịch sẽ được thể hiện vào một thời điểm xác định trong tương lai.
Thị trường CK Viêt Nam hiện nay đã có giao dịch CK phái sinh và giá của nó sẽ phụ thuộc vào chỉ số VN30. CK phái sinh sẽ luôn tồn tại ở mức rủi ro cao hơn rất nhiều so với CK thường. CK phái sinh gồm có 4 loại chính đó là:
- Hợp đồng kỳ hạn
- Hợp đồng tương lai
- Hợp đồng quyền chọn
- Hợp đồng hoán đổi.
Tính về xếp hạng mức độ rủi ro của các loại CK thì sẽ xếp như sau:
- Ít rủi ro nhất: CK nợ – trái phiếu
- Rủi ro: CK vốn – Cổ phiếu
- Rủi ro nhất: CK phái sinh
3. Đặc điểm của chứng khoán
CK có 3 đặc điểm nổi bật chính đó là:
- Tính thanh khoản
CK có khả năng chuyển đổi thành tiền nhanh hơn so với các tài sản khác, điều này được thể hiện qua khả năng mua bán trên thị trương thứ cấp. Các loại CK khác nhau sẽ có khả năng chuyển nhượng khác nhau, tuy nhiên với các cổ phiếu niêm yết thì khả năng thanh khoản tốt hơn các chứng khoán còn lại.
- Tính rủi ro
Mỗi sản phẩm tài chính sẽ thường có mức rủi ro khác nhau và CK cũng vậy. Ngoài ra còn có rủi ro thị trường, lạm phát và rủi ro chính trị đó là những yếu tố tác động trực tiếp lên các tài sản tài chính này.
- Tính Sinh lợi
CK là một loại tài sản tài chính mà khi nhà đầu tư sơ hữu đều mong muốn nhận lại được một thu nhập lớn hơn trong tương lai. Thu nhập này sẽ chủ yếu có được từ các cổ tức được chia hoặc việc tăng giá CK trên thị trường.
Nhà đầu tư khi mở tài khoản chứng khoán VPS nhập mã giới thiệu hoặc chuyển ID môi giới 6327 – Nguyễn Đức Đông hoặc K255 – Nguyễn Thị Phương sẽ được chúng tôi hỗ trợ phần mềm Robot chứng khoán Dstock và phần mềm phân tích cổ phiếu Dchart. Đây là 2 công cụ sản phẩm hỗ trợ các nhà đầu tư giảm thiểu rủi ro khi đầu tư và gia tăng lợi nhuận đầu tư. Tải ứng dụng trực tiếp trên nền tảng IOS, ANDROID.
4. Tổng quan về thị trường chứng khoán
Một trong những điều cần biết về chứng khoán cơ bản nhất đó là thị trường CK. Dưới đây chúng tôi giới thiệu chi tiết về thị trường CK là gì?
a. Khái niệm Thị trường chứng khoán là gì?
Thị trường chứng khoán là một tập hợp bao gồm những người mua và người bán cổ phiếu, thứ đại diện cho quyền sở hữu của họ đối với một doanh nghiệp, chúng có thể bao gồm các cổ phiếu được niêm yết trên sàn giao dịch CK đại chúng, hoặc những cổ phiếu được giao dịch một cách không công khai.
Chi tiết về thị trường CK đó là chính là nơi mà các loại CK được mua và bán, thông qua các sàn giao dịch CK các nhà đầu tư có thể thực hiện giao dịch và từ đó trao đổi quyền sở hữu các CK.
b. Phân loại thị trường chứng khoán
Thị trường CK được phân thành 2 thị trường chính đó là:
- Thị trường CK Sơ cấp
Thị trường CK sơ cấp là nơi đầu tiên CK được phát hành bởi nhà phát hành (chính phủ, doanh nghiệp, quỹ đầu tư) và bán cho người mua. Ở thị trường này CK đươc gọi là CK mới phát hành và được bán với giá phát hành.
Thị trường CK sơ cấp hoạt động để huy động nguồn vốn nhàn rỗi thành vốn dài hạn với mục đích phục vụ sản xuất kinh doanh. Nhưng thị trường sơ cấp không hoạt động liên tục mà chỉ hoạt động khi doanh nghiệp cần huy động vốn.
- Thị trường CK Thứ cấp
Thị trường CK thứ cấp đó là thị trường mua qua bán lại các CK sau khi đã được phát hành qua thị trường sơ cấp. Mục đích của thị trường thứ cấp để kiếm lợi nhuận, di chuyển các loại tài sản xã hội hoặc các dòng vốn đầu tư. CK thường được mua bán trên 3 sàn CK lớn, có tổ chức như: HSX, HNX, UPCOM.
c. Chủ thể tham gia vào thị trường chứng khoán
Các chủ thể tham gia vào thị trường CK đó là:
- Nhà đầu tư
Nhà đầu tư cá nhân đó là nhà đầu tư chấp nhận rủi ro và nhà đầu tư không thích rủi ro.
Nhà dầu tư có tổ chức: Đó là các công ty đầu tư, công ty bảo hiểm, quỹ bảo hiểm xã hội, công ty tài chính, ngân hàng thương mại, quỹ đầu tư,..
- Nhà phát hành
Nhà phát hành bao gồm: Chính phủ, Chính quyền địa phương, Công ty, Doanh nghiệp, Quỹ đầu tư, Ngân hàng, Kho bạc, Công ty chứng khoán,…
- Trung gian môi giới
Công ty phát hành, Các trung gian tài chính,…
- Cơ quan tổ chức thị trường
Đó là: Ủy ban CK Nhà nước (SSC), Sở giao dịch CK (HSX, HNX), Trung tâm lưu ký CK (VSD), Hiệp hội các nhà kinh doanh CK.
d. Nguyên tắc hoạt động của thị trường chứng khoán
Đối với nguyên tắc hoạt động của thị trường CK thì sẽ theo quy định của Pháp luật Việt Nam Luật Chứng khoán tại Điều 5 thị trường CK được quy định như sau:
Điều 5. Nguyên tắc hoạt động về chứng khoán và thị trường chứng khoán
- Tôn trọng quyền sở hữu, quyền khác đối với tài sản trong hoạt động về CK và thị trường CK, quyền tự do giao dịch, đầu tư, kinh doanh và cung cấp dịch vụ về CK của tổ chức, cá nhân.
- Công bằng, công khai, minh bạch
- Bảo về quyền và lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư
- Tự chịu trách nhiệm về rủi ro.
5. Các loại chỉ số chứng khoán
Những điều cần biết về CK không thể không nhắc tới chỉ số chứng khoán. Chỉ số CK là công cụ phân tích mà thông qua đó có thể phản ánh tình hình thị trường CK một cách cụ thể để từ đó hỗ trợ nhà đầu tư đánh giá và dự đoán nâng cao tính chính xác trong đầu tư.
Hiện nay trên thị trường có các loại chỉ số nổi bật như: Vn-Index, VN30, HNX, HNX30, UPCOM-Index, HSX, VNX50.
6. Lệnh được sử dụng trong đầu tư chứng khoán
Nhà đầu tư khi đầu tư vào thị trường cần phải chọn các lệnh để có thể thực hiện giao dịch CK. Mỗi lệnh sẽ có những chức năng riêng vậy nên nhà đầu tư cần phải thực hiện đúng theo lệnh để tránh những rủi ro.
- Lệnh giao dịch tại mức giá khớp lệnh xác định giá mở của (ATO)
- Lệnh giới hạn (LO)
- Lệnh thị trường trên sàn HSX là lệnh MP
- Lệnh thị trường trên sàn HNX bao gồm lệnh MTL, MOK, MAK.
- Lệnh điều kiện (lệnh chờ)
- Lệnh giao dịch tại mức giá khớp lệnh xác định giá đóng cửa (ATC)
- Lệnh khớp lệnh sau giờ (PLO)
Mỗi lệnh được áp dụng vào các thời gian khác nhau trong ngày do mỗi sàn có giờ đặt lệnh khác nhau nên nhà đầu tư cần phải chú ý thời gian, thời điểm để có thể thực hiện khớp lệnh theo đúng ý của mình.
7. Các thuật ngữ cơ bản cần biết khi đầu tư chứng khoán
Nhà đầu tư nên nắm được một số thuật ngữ cơ bản khi đầu tư CK đó là:
- Cổ phần: đây là nguồn vốn của một công ty cổ phần được chia thành các phần bằng nhau
- Cổ phiếu: Là giẫy xác nhận sở hữu số lượng cổ phần được phát hành
- Cổ phiếu phổ thông: Là loại cổ phiếu thông thường và đây là loại cổ phần chủ yếu của doanh nghiệp, xác định quyền được biểu quyết đối với các quyết định ớn của công ty và được hưởng lợi ích, cổ tức nhưng không cố định.
- Cổ phiếu ưu đãi biểu quyết: Là loại cổ phiếu có giá trị phiếu biểu quyết cao hơn so nhiều so với cổ phiếu dạng phổ thông nhưng thường bị giới hạn giao dịch.
- Cổ phiếu Ưu đãi Cổ tức: Là loại cổ phiếu xác định quyền được trả cổ tức cao hơn so với cổ phiếu phổ thông nhưng cũng sẽ bị giới hạn quyền biểu quyết.
- Cổ phiếu Ưu đãi hoàn lại: Là loại cổ phiếu xác định quyền được chọn đơn vị phát hành hoàn vốn bất cứ khi nào yêu cầu hoặc theo các điều kiện được xác lập nhưng vẫn bị giới hạn quyền biểu quyết và thời gian giao dịch.
- Cổ đông: Là những cá nhân/ tập thể sở hữu cổ phiếu
- Cổ tức: Là khoản thu lợi nhuận được chia cho cổ đông sẽ nhận được hàng năm từ công ty cổ phần (bao gồm cổ tức bằng tiền mặt và cổ tức bằng cổ phiếu)
- Cổ tức cố định: Là phần lợi nhuận được chia cho cổ đông mà không phụ thuộc vào kết quả kinh doanh của công ty
- Cổ phiếu thường: Phần lợi nhuận được chia cho cổ đông tùy thuộc vào kết quả kinh doanh của công ty
- Trái phiếu: Là loại CK xác nhận và nghĩa vụ nợ phải trả của tổ chức phát hành
- Chứng chỉ quỹ: Là CK được phát hành bởi các quỹ đầu tư CK.
- Vn-Index: là các chỉ số thể hiện biến động phần lớn các cổ phiếu niêm yết trên sàn HSX
- HNX-Index: Là chỉ số thể hiện biến động phần lớn các cổ phiếu niêm yết trên sàn HNX
- IPO: Là phát hành CK lần đầu ra công chúng
- Vốn hóa: Giá trị thị trường của toàn bộ cổ phiếu doanh nghiệp
- Khối lượng giao dịch: Số CK được giao dịch trong phiên
II. Những điều cần biết về chứng khoán để đầu tư hiệu quả
1. Nhà đầu tư cần chuẩn bị những gì khi tham gia đầu tư CK
- Tài chính
Khi đầu tư CK đây là được coi là yếu tố vô cùng quan trọng mà nhà đầu tư cần phải có sự chuẩn bị cho riêng mình một lượng vốn nhất định. Số tiền đầu tư sẽ phụ thuộc vào khối lượng tài sản của nhà đầu tư, lợi nhuận nhà đầu tư kỳ vọng và khả năng chấp nhận rủi ro.
- Kiến thức
Đầu tư CK là kênh đầu tư mang về lợi nhuận lớn nhưng đi cùng với đó cũng có rất nhiều rủi ro nên nhà đầu tư cần bổ sung cho mình các kiến thức cần thiết cơ bản để nâng cao bắt nhịp được với thị trường.
- Thiết bị giao dịch
Thời đại công nghệ ngày càng phát triển thì không cần mất quá nhiều thời gian để giao dịch trực tiếp. Để thực hiện nhanh chóng và hiệu quả của thị trường nhà đầu tư cần chuẩn bị các thiết bị như máy tính bảng, điện thoại và laptop để phục vụ cho công cuộc đầu tư.
- Nguồn thông tin
Các yếu tố như thông tin KTVM, chính trị, xã hội,… đem lại rất nhiều ảnh hưởng và ảnh hưởng trực tiếp đến thị trường CK. Nên nhà đầu tư cần phải cập nhập các thông tin một cách nhanh chóng để có thể tư duy 1 cách kịp thời cho các chiến lược đầu tư của mình.
2. Một số lưu ý khi đầu tư CK
- Hiểu kiến thức về đầu tư CK
Nhà đầu tư nên thường xuyên cập nhập thông tin, yếu tố tác động đến thị trường từ đó đánh giá được cổ phiếu đầu tư tiềm năng để có thể đầu tư một cách an toàn, tránh lừa đảo và chính nhà đầu tư cần có một lượng kiến thức tài chính nhất định.
- Kiểm soát cảm xúc khi đầu tư
khi đầu tư các nhà đầu tư cần biết điều chế cảm xúc, tỉnh táo để nhận định và đánh giá thị trường một cách chính xác nhất từ đó hạn chế tối đa được bẫy cảm xúc và đổ tiền không kiểm soát.
- Đầu tư với số vốn nhỏ
Nhà đầu tư đặc biệt với các nhà đầu tư mới chưa có nhiều kinh nghiệm và độ nhạy bén với thị trường thì hãy bắt đầu với một số vốn nhỏ để làm quen giúp nhà đầu tư làm quen với các công cụ, giao dịch và cách thị trường vận hành.
- Chuẩn bị kế hoạch và mục tiêu Đầu tư phù hợp
Nhà đầu tư muốn đạt được thành công thì cần đặt ra cho mình mục tiêu cụ thể nhất, tích lũy các kinh nghiệm dần dần và ghi chép các biến động thị trường để từ đó đưa ra chiến lược đầu tưu CK dài hạn và hiệu quả.
Trên đây là những chia sẻ chi tiết về những điều cần biết về chứng khoán. Hy vọng qua bài viết nhà đầu tư hiểu được những kiến thức cơ bản nhất về thị trường CK, cách hoạt động của thị trường CK để từ đó tự tin tham gia vào thị trường đầu tư.
Nhà đầu tư tham khảo thêm về một số dịch vụ CK hiện tại chúng tôi đang cung cấp như: Dữ liệu CK cho Amibroker, Robot chứng khoán, Youtube chứng khoán… Hãy truy cập website: chungkhoanlagi.vn hoặc hotline: 0372.095.129 để biết thêm chi tiết.
